(The Turkish Post) – HALİS GÜL
Türkiye’de gazete satışları büyük bir hızla azalmaya devam ediyor. Günlük 100 binden fazla satan gazete kalmadı. Eylül 2024 rakamlarına göre en fazla satan gazete, günlük 91 bin tirajı ile Türkiye oldu.
Medya Takip Merkezi (MTM) verilerine göre, Türkiye gazetesinin günlük ortalama tirajı 91.655, Sabah’ın 89.265, Hürriyet’in 86.702, Sözcü’nün 86.566, Akşam’ın 78.398, Milliyet’in 61.045, Posta’nın 52.299. Üstelik bu rakamların da çok güvenilir olmadığı belirtiliyor. Daha fazla reklam alabilmek için tiraj rakamlarının gerçeğinden daha fazla gösterildiği yıllardır söylenir.
DEMİRÖREN, İSTANBUL MATBAASINI KAPATTI
Bir zamanlar günlük 1 milyonu aşan Sabah ve Hürriyet gibi gazetelerin şimdi 100 binin altında kalması da gazete satışlarındaki dramatik düşüşü doğruluyor. Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, “Bazı ipuçları, tirajların öyle 90 binlerde değil daha da aşağılarda olduğunun işaretini veriyor. Düşünün Hürriyet, Milliyet, Posta ve Fanatik gazetelerinin sahibi Demirören Holding’in İstanbul’da matbaaya ihtiyacı kalmadı; Hürriyet Gazetecilik’e ait baskı tesisi İstanbul DPC’yi iki yıl önce kapattı. Çevrenize bakın neredeyse gazete satılan büfe kalmadı, akaryakıt istasyonlarında marketlerde satılıyor artık basılı yayınlar. Ücretsiz dağıtılan, belediyelere ve kamu kuruluşlarına yapılan toplu satışlar olduğu herkesin malumu.” açıklamasında bulunuyor.
TURKUVAZ 146 YERLEŞİM YERİNE DAĞITIMI DURDURDU
Bir zamanlar gazete dağıtımı için Doğan Grubu’nun Yaysat’ı, Dinç Bilgin’in BBD’si vardı. Hatta Cem Uzan’ın Star’ı için de bir dağıtım şirketi kurulmuştu. Hepsi de ülkenin dört bir yanına gazeteler dağıtırdı. Günümüzde ise tek dağıtım şirketi Turkuvaz bulunuyor. Turkuvaz Dağıtım da gazete alanların çok azalması sebebiyle 1 Haziran 2024’ten itibaren 146 yerleşim yerine dağıtımı durdurdu.
“Avrupa ülkelerinden daha hızlı bir düşüş var Türkiye’de” diyen Faruk Bildirici, gazetelerin bitişini şöyle yorumluyor: “Gazete tirajlarının düşüşünü sadece dijital mecraların gelişmesine bağlamak da olanaksız. Hepsi birbirine benzeyen, dijital ortamdan farklı haber vermeyen, iktidarın ve güç odaklarının sesi olmaktan öteye gidemeyen kötü gazeteciliğin rolü de büyük…”
***
RADİKAL, HABERTÜRK, VATAN, GÜNEŞ, STAR VE ORTADOĞU KAPANDI
Kağıt fiyatlarındaki artış, kalitesiz yayıncılıklar ve dijital haberciliğin gelişmesi sonrası gazete satışlarının yerlerde sürünmesi birçok gazetenin de kapanmasına yol açtı. Son yıllarda Radikal, Habertürk, Vatan, Güneş, Star ve Ortadoğu gazeteleri yazılı baskıya son verdi. Kimisi internetten yayın yapmaya çalışsa da bir nevi kapanmış oldular.
‘BÜLTEN GİBİ GAZETELER SATMAZ!’
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Turgay Olcayto yeni medyanın ve haberleri internetten okumanın bu durumda etkisi olduğunu söyleyerek, Türkiye’de koşulların daha farklı olduğunu belirtti. Türkiye’de iktidarların gazeteler üzerinde baskısı olduğunu belirten Olcayto, “Siz eleştirel gazetecilik yapmazsanız, iş bülteni gibi gazete çıkarırsanız o gazete satmaz. Burada ihmal edilen gazeteciliğe verilen değerdir. Sadece günümüz değil önceki iktidarlar döneminde de bu böyleydi. İş böyle olunca gazetelerin bir anlamı kalmıyor. İnsanlar ‘alıp da ne yapacağım?’ noktasına geliyor. İş adamları gazete çıkarıyor.” açıklamasında bulundu.
21 Haziran 2014’te yayın hayatına veda eden Radikal’in son sayısı
Habertürk Gazetesi 5 Temmuz 2018 tarihinde yayın hayatına son verdi
31 Aralık 2019: Star ve Güneş gazeteleri son kez bayilerde
İsmini Alparslan Türkeş’in verdiği, 3 Mayıs l972’de kurulan, 48 yıllık milliyetçi Ortadoğu gazetesi de 17 Şubat 2020 tarihinde yayınına son verdi. Diğer milliyetçi gazete Yeniçağ ise ulusal basın ortamından çekilip yerele geçti. Yani sadece İstanbul gibi birkaç büyük ilde satılıyor.
***
YENİ GAZETELER
50 TL gibi astronomik fiyatıyla (Haftalık) Oksijen gazetesini, bir zamanların ünlü gazetecisi Zafer Mutlu ve ekibi çıkarıyor. Haftada bir gün çıkan gazetenin ne kadar sattığı bilinmiyor. Zaten gazetenin asıl hedef kitlesi internet aboneleri. E-gazete için ücretli üyelik yapılıyor. Basılı gazetesine ise TÜSİAD üyelerinden cömertçe reklamlar geldiği belirtiliyor. New York Times gibi gazetelerden çeviriler ile daha çok dış haberlere ağırlık veren Oksijen, giriş kısmını verdiği Zülfü Livaneli gibi yazarlarını okumak isteyenleri ücretli abonelik sistemine yönlendiriyor.
NEFES GAZETESİ GELİYOR
Sözcü gazetesinden ayrılan başta yayın yönetmeni Metin Yılmaz olmak üzere birçok gazeteci, Nefes isimli yeni bir gazete için kolları sıvadı. Avukat İsmail Yılmaz’ın imtiyaz sahibi, Metin Yılmaz’ın da Genel Yayın Yönetmeni olacağı gazetenin yazar kadrosunda Soner Yalçın, Aytunç Erkin, Murat Muratoğlu ve Deniz Zeyrek gibi deneyimli isimler yer alıyor. Nefes’in önümüzdeki hafta yayına başlayacağı belirtiliyor.
RADİKAL GAZETESİ YENİDEN ÇIKACAK MI?
Son gelişme ise bir dönemin etkili gazetelerinden Radikal ile ilgili oldu. 1996 yılında çıkan ancak 2014’te basılı yayını, 2016’da internet yayını sona eren Radikal gazetesinin yeniden yayın hayatına döneceği öne sürüldü. Gazete Pencere’de konuyla ilgili açıklaması yayınlanan Yavuz Selim Demirağ’ın, “Radikal gazetesi ve televizyonu yakın zamanda yayın hayatına başlayacak” dediği belirtildi. Ancak daha sonradan Demirağ’ın “Gazete Pencere’de ‘Radikal gazetesi ve televizyonu’ başlıklı haber iznim olmadan yapılmıştır. Bu konuda aradılar ve ‘Böyle bir çalışma var, ancak açıklama yapamam’ dedim.” açıklaması yayınlandı. Bu gelişmelerin ardından, yıllardır kapalı olan radikal.com.tr sitesinin Demirören Medya tarafından aktif hale getirilmesi dikkat çekti.
Bir yanda kapanan ya da tirajları yerlerde sürünen gazeteler, diğer yandan yeni gazeteler ile yeni heyecanlar… Gazeteler bitse de gazetecilik bitmez. Neticede telefondan, bilgisayardan sıcağı sıcağına okunan haberler de gazetecilerin elinden çıkıyor. Hakeza hadiselerin yorumlanması için de usta yazarları okuma ihtiyacı da azalmıyor. Yeni basılı gazetelerin piyasada bir karşılığı olacak mı, bekleyip göreceğiz…
***
***
